29 listopada 2015

"Drach" Szczepan Twardoch

Bardzo cenię Szczepana Twardocha, żeby nie powiedzieć- uwielbiam. Do tej pory brałam głównie pod uwagę jego wypowiedzi, liczne wpisy na profilu społecznościowym, opinie, jakie o nim słyszałam i fantastyczną prezencję. O jego książkach wypowiedzieć się (tymczasowo) nie mogłam. Ale i na nie przyszedł czas. Zaczęłam chyba nie najszczęśliwiej, od Wiecznego Grunwaldu, książki interesującej i nowatorskiej (dla mnie), ale dość trudnej w odbiorze. Nie tak dawno przeczytałam Morfinę, a teraz Dracha. Na półce czekają jeszcze Wieloryby i ćmy oraz Tak jest dobrze. I nie będą zbyt długo czekały na swoją kolej...
Morfina okazała się być bardzo dobrą, wciągającą książką, choć jej główny bohater, Kostek, do najsympatyczniejszych i najszlachetniejszych postaci literackich nijak zaliczyć się nie da. Ale przecież nie każdy musi być postacią pozytywną i "do rany przyłóż". I bez tej sympatyczności bohatera książki, z dużym zainteresowaniem śledziłam jego losy i poczynania i uważam, że wszystkie pochwały i splendory jakie spadły po wydaniu Morfiny na Szczepana Twardocha są jak najbardziej zasadne i zasłużone. Ale Morfina to pieśń przeszłości, bo oto na moją arenę literacką wkroczył Drach i powalił mnie totalnie...
Drach był bardzo oczekiwaną książką, jak jest zazwyczaj w przypadku, gdy poprzednia pozycja autora odnosi ogromny sukces. I bywa tak, że ta nowa jest znacznie słabsza od poprzedniej, bo presja, naciski, ambicja stworzenia czegoś na miarę wielkiej poprzedniczki paraliżują piszącego i nie sprzyjają nieskrępowanej twórczości. W przypadku Dracha tak się jednak nie stało i zaryzykuję stwierdzenie, że Drach lepszy jest od Morfiny. W kilku zdaniach spróbuję uzasadnić swoją tezę i zachęcić do sięgnięcia po Dracha nieprzekonanych.
Drach, będący narratorem powieści, w swobodnej interpretacji, jest duszą/duchem ziemi, po której stąpamy i świadkiem losów rodzin Magnorów i Gemanderów. Drach widzi, przeżywa i opowiada o wydarzeniach, jakie mają miejsce na Górnym Śląsku na przełomie XX i XXI wieku i są udziałem tych rodzin. (...) Drach patrzy na świat bez emocji. Okrutna przemoc przykuwa jego uwagę tak samo mocno jak niewinny pierwszy pocałunek. Mierzy wzrokiem śląsko-niemiecko-polskie pomieszanie, bratobójcze walki, pożądanie i gwałt. (...) Drach widzi historie Magnorów i Gemanderów, przeżycia ich dzieci i ojców. Czas wojny i miłości. Przeszłość i przyszłość. Drach wie o nich wszystko. Wyszli z jego ciała." I doń, po śmierci, powrócą... Nie mogłabym trafniej i zwięźlej ująć o czym stanowi Drach. Jest swego rodzaju sagą rodzinną. Sagą pełną bolesnych zdarzeń, wielkich dramatów i małych chwil szczęścia; opowieścią, gdzie język polski miesza się z niemieckim, a jeszcze częściej z gwarą śląską (pewna trudność dla czytelnika- nie ma tłumaczeń u dołu strony), co wymaga większego skupienia i uwagi podczas lektury. Nie jest to książka na jedno posiedzenie. Jest mocna, ambitna i wymagająca, z pewnością nie dla każdego. Ona wymaga czasu na delektowanie się jej zawartością, ale warto zadać sobie trud jej poznania, bo, zaręczam, zostaje w czytającym na długo... Twardoch przeskakuje niechronologicznie między zdarzeniami i swobodnie miesza odległe czasy z współczesnymi. Bardzo cenię sobie ten zabieg. Drach pulsuje miłością, zbrodnią i krwią. Jest świadkiem narodzin, namiętności, ale przede wszystkim licznych niegodziwości, przestępstw, zbrodni i śmierci. I wciąga w swój świat bez reszty! Porywa, intryguje, zachwyca... Od tej historii nie można się oderwać! Wielkie brawa, panie Szczepanie! Bardzo proszę o więcej tak znakomitych opowieści. Ta jest doskonała!
 S. Twardoch, Drach, Wyd. Literackie, Kraków 2014, s. 395